ΣΕ ΛΑΘΟΣ ΜΕΤΩΠΟ Η ΜΑΧΗ ΜΕ ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ

ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΚΥΡΚΙΤΣΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡEΙΑΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ
«Σε λάθος μέτωπο η μάχη για τα σκουπίδια»

Του ΓΙΑΝΝΗ ΕΛΑΦΡΟΥ,
Φωτογραφίες: ΚΑΝΑΡΗΣ ΤΣΙΓΚΑΝΟΣ

Την ώρα που στην Ε.Ε. μιλούν για μείωση και επαναχρησιμοποίηση απορριμμάτων, η Ελλάδα χωροθετεί έξι νέους ΧΥΤΑ. Ο Δρ Φίλιππος Κυρκiτσος, πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης, προειδοποιεί: «Πρέπει να αλλάξουμε πολιτική... χθες!».

Τα γεγονότα στο Γραμματικό και η αδυναμία διαχείρισης των απορριμμάτων στην Αττική έφερε ξανά στο προσκήνιο το πρόβλημα των σκουπιδιών. Από πού να ξεκινήσουμε;
Πάντως όχι από το τέλος, γιατί στην Ελλάδα πάντα ξεκινάμε από το τι θα κάνουμε τα σκουπίδια στο τέλος και όχι πώς θα μειώσουμε αποφασιστικά την ποσότητα των απορριμμάτων που έχουμε να διαχειριστούμε. Η ιστορία με το Γραμματικό και την Κερατέα διαρκεί εδώ και 30 χρόνια. Eτσι κι αλλιώς, η κατασκευή στις συγκεκριμένες περιοχές Χώρων Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) αντιμετωπίζει μια σειρά από τυπικά προβλήματα. Το ουσιαστικό πρόβλημα είναι όμως άλλο: σε αυτούς τους χώρους αναμένεται να θάβεται το 15% των σκουπιδιών. Το υπόλοιπο 85% θα εξακολουθεί να πηγαίνει στη Φυλή. Σε λίγα χρόνια θα αναζητούμε και πάλι νέους XYTA ή XYTY. Πρέπει να αλλάξουμε πολιτική... χθες!

Σε ποια κατεύθυνση πρέπει να στραφούμε;
Υπάρχουν σαφείς ευρωπαϊκές οδηγίες, καθώς και θετικές εμπειρίες από άλλες χώρες. Ο πρώτος στόχος είναι η πρόληψη για τη μείωση των στερεών αποβλήτων - ειδικά εκείνων που καταλήγουν για ταφή. Δεν αρκούν οι εκκλήσεις στον πολίτη. Απαιτούνται θεσμικά μέτρα: για παράδειγμα, τα δημοτικά τέλη πρέπει να είναι ανάλογα των σκουπιδιών που παράγει το κάθε νοικοκυριό! Ετσι, ο καθένας από εμάς θα έχει κίνητρο να περιορίσει τα σκουπίδια του, να κάνει ανακύκλωση κ.λπ. Εμείς, άλλωστε, πιστεύουμε στον ενεργό πολίτη... Εκεί βρίσκεται το μέλλον. Ωστόσο, ανακύκλωση πρέπει να γίνει και σε επίπεδο δήμων. Σήμερα, τόσο ο δήμος που κάνει ανακύκλωση όσο και αυτός που δεν κάνει πληρώνει στον ΧΥΤΑ το 6% της τακτικής κρατικής επιχορήγησης. Αυτό είναι απαράδεκτο! Πρέπει τα σκουπίδια να ζυγίζονται στον ΧΥΤΑ και ανάλογα με τις ποσότητες να καταβάλλει ο κάθε δήμος την αντίστοιχη εισφορά.

Πρέπει να υπάρξουν παρεμβάσεις στον τομέα της κατανάλωσης για τη μείωση του όγκου των σκουπιδιών;
Βεβαίως. Στην Ελλάδα πετιούνται κάθε χρόνο 2 δισ. πλαστικά μπουκάλια. Επίσης, 60.000 με 70.000 τόνοι πλαστικής σακούλας πέφτουν στις χωματερές, νόμιμες ή παράνομες. Συνολικά, πρέπει να ασκηθεί πίεση στη βιομηχανία ώστε τα προϊόντα της να ρυπαίνουν λιγότερο. Ηδη, έχουν γίνει μεγάλα βήματα· ειδικά εκεί που και η ίδια η βιομηχανία έχει οικονομικό συμφέρον. Τα πρώτα κουτάκια αλουμινίου ζύγιζαν 90 γραμμάρια, ενώ σήμερα ζυγίζουν μόλις 13,8 γραμμάρια. Πετύχαμε, δηλαδή, μεγάλη εξοικονόμηση υλικού. Ή τα πλαστικά μπουκάλια ήταν σκληρά και δεν συρρικνώνονταν. Σήμερα είναι εύκαμπτα και μειώνεται ο όγκος στην ταφή. Υπάρχουν πολλά μέτρα, που όλα λειτουργούν συνδυαστικά...

Αυτά τα μέτρα έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα ή χρησιμεύουν μόνο ως παραδείγματα;
Στη Γερμανία υπάρχουν πόλεις όπου στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 η παραγόμενη ποσότητα απορριμμάτων ανά κάτοικο ήταν 400 κιλά. Σήμερα έχουν πέσει στα 160 κιλά! Συνολικά στη Γερμανία έχουν φτάσει την ανακύκλωση συσκευασιών στο 84% με 86% και συνεχίζουν να αναζητούν τρόπους να την αυξήσουν. Γι' αυτό έβαλαν στα πλαστικά μπουκάλια επιπλέον τέλος (τέλος εγγυοδοσίας) 25 λεπτά, το οποίο σου επιστρέφεται όταν γυρνάς πίσω τη συσκευασία. Υπάρχουν, επίσης, πόλεις με δίκτυα όπου οι πολίτες πραγματοποιούν ανταλλαγές πραγμάτων και δώρων που δεν χρειάζονται. Σε αυτές τις περιοχές, το ποσοστό ανακύκλωσης ξεπερνά ακόμη και το 90%.

Eνα νοικοκυριό, όμως, εκτός από τα άλλα, παράγει και οργανικά απόβλητα (αποφάγια, φύλλα, κλαδέματα κ.ά). Τι κάνει όμως με αυτά;
Τα οργανικά απόβλητα καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος των οικιακών απορριμμάτων. Υπολογίζονται σε 30% στην Αθήνα και στις μεγάλες πόλεις και 35% στην επαρχία. Κι όμως, μπορούμε να κομποστοποιήσουμε μέχρι και το 85% αυτών των ποσοτήτων, είτε με κάδους οικιακής κομποστοποίησης είτε με δημοτικούς.

Χωράνε τέτοιοι κάδοι στα διαμερίσματα των μεγαλουπόλεων και ειδικά στην Αθήνα;
Ναι! Σήμερα υπάρχουν κάδοι με εμβαδόν ένα τετρ. μέτρο και περίπου ανάλογο ύψος, που μπορούν να εξυπηρετήσουν ένα νοικοκυριό (κοστίζουν γύρω στα 60 ευρώ). Οι λίγο μεγαλύτεροι (περίπου 100 ευρώ) μπορούν να καλύψουν 4 έως 6 νοικοκυριά. Από εκεί μπορούμε να πάρουμε κομπόστ για τον κήπο μας, τα φυτά μας κ.λπ. Μέχρι το καλοκαίρι του 2010 (σύμφωνα με την εθνική στρατηγική για τη μείωση της διάθεσης των βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων στους ΧΥΤΑ) πρέπει να ανακυκλώνουμε το 25% των οργανικών αποβλήτων (μέχρι το 2013 το 50%), αλλά γι' αυτό δεν μιλάει κανείς...

Και με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι θα «ξεκολλήσει» η ανακύκλωση;
Ενα μεγάλο μέρος των πολιτών στην Ελλάδα αγκάλιασε την ανακύκλωση. Ολα δείχνουν ότι μπορούμε να προχωρήσουμε σε πιο ποιοτικά μέτρα.

Η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης έχει προτείνει να βγει το χαρτί από τους μπλε κάδους (αποτελεί περίπου το 80% των απορριμμάτων) και να συλλέγεται χωριστά, σε έναν επιπλέον κάδο, απ' όπου θα πηγαίνει κατευθείαν για αξιοποίηση, χωρίς διαλογή. Μπορεί να προστεθεί και ένας τρίτος κάδος, όπου θα συλλέγονται τα οργανικά απόβλητα, τα οποία θα πηγαίνουν σε δημοτικά κέντρα κομποστοποίησης. Ο τέταρτος κάδος θα είναι για τα υπόλοιπα απορρίμματα. Πρέπει, επίσης, να δημιουργηθούν ρεύματα ανακύκλωσης και για άλλες κατηγορίες υλικών, όπως τα επικίνδυνα οικιακά απορρίμματα, ληγμένα φάρμακα, ο ρουχισμός και τα υποδήματα, τα έπιπλα ή άλλα ογκώδη προϊόντα. Επίσης, πρέπει να δημιουρ- γηθούν διαδημοτικά Κέντρα Ανακύκλωσης όπου ο πολίτης θα πηγαίνει τα προς ανακύκλωση υλικά που δεν συλλέγονται στους κάδους.

Θα μπορεί να αξιοποιηθεί το δημοτικό κομπόστ, το οποίο σήμερα δεν είναι πολύ καλής ποιότητας και υπάρχει πρόβλημα στη διάθεσή του...
Ναι, γιατί προέρχεται από σύμμεικτα σκουπίδια, όπου παραμένουν οι προσμείξεις πλαστικού. Οταν παράγεται ξεχωριστά, είναι καλύτερο, ενώ υπάρχει δυνατότητα και για ενεργειακή αξιοποίηση.

Με βάση όλα αυτά, σε τι βαθμό μπορούμε να μειώσουμε τα απορρίμματα προς ταφή;
Σύμφωνα με το στρατηγικό μοντέλο, που έχουμε επεξεργαστεί και προτείνει, τέσσερις περιβαλλοντικές οργανώσεις (Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Greenpeace, WWF Ελλάς, Δίκτυο Μεσόγειος SOS), μπορούμε μέσα σε 10 - 15 χρόνια να μειώσουμε τα σκουπίδια που πηγαίνουν για ταφή στο 10% - 15%! Για ταφή θα οδηγούνται μόνο τα αδρανή υλικά, χωρίς ιδιαίτερες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Υπολογίσαμε ότι με επενδύσεις της τάξης των 275 εκατ. ευρώ ετησίως (189 εκατ. ευρώ δημόσιοι πόροι και 86 εκατ. ευρώ ιδιωτικοί πόροι) μπορούμε σε μια πενταετία να δρομολογήσουμε ολοκληρωμένες και περιβαλλοντικά - κοινωνικά αποδεκτές λύσεις στη διαχείριση απορριμμάτων, δημιουργώντας περίπου 11.000 νέες θέσεις σταθερής απασχόλησης και μάλιστα αποκεντρωμένα.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΕΥΣΗ ΑΠΌ "ΟΙΚΟ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ"