To 2003 o "ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ" διοργάνωσε Συνέδριο με θέμα: "Αρχές και Κατευθύνσεις στρατηγικών βιώσιμης ανάπτυξης στην Ανατολική Αττική". Κεντρικός εισηγητής στην Θεματική Ενότητα: "Περιβάλλον και Δημόσια Υγεία - Διαχείριση Απορριμμάτων στην Ανατολική Αττική, Στρατηγικές και Μηχανισμοί Ανακύκλωσης - Κέντρα Επεξεργασίας Λημμάτων" ήταν ο τότε Πρόεδρος της Κοινότητας Βαρνάβα Γιώργος Κόλλιας.
Οι απόψεις που διατυπώθηκαν τότε είναι επίκαιρες - με τις ανάλογες προσαρμογές - ακόμη και σήμερα. Αυτό αποδεικνύει ότι η Αυτοδιοίκηση έγκαιρα είχε επισημάνει τα αδιέξοδα του υπάρχοντος σχεδιασμού διαχείρισης απορριμμάτων, γιατί δεν ήταν - και δεν είναι - δέσμια των επιχειρηματικών συμφερόντων, αλλά έβλεπε - και βλέπει - το συμφέρον του τόπου και της Χώρας γενικότερα.
Στην ουσία αυτό που απουσιάζει από την τότε εισήγηση είναι η αναφορά στην μελέτη του Πολυτεχνείου της Κρήτης, η οποία διαμορφώθηκε αργότερα.
Α. ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής είναι ένα χρόνιο και δυσεπίλυτο πρόβλημα το οποίο απασχολεί την Τοπική και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, αλλά και την Πολιτεία πάρα πολλά χρόνια, άλλοτε βρισκόμενο σε έξαρση, άλλοτε σε ύφεση.
Το έτος 1992 η Τ.Ε.Δ.Κ.Ν.Α. ανέθεσε σε μελετητικό γραφείο την σύνταξη μελέτης για το ζήτημα της διάθεσης των απορριμμάτων της Αττικής, χωρίς προαπαιτούμενα και δεσμεύσεις και χωρίς υπόδειξη συγκεκριμένων περιοχών.
Το γραφείο αυτό συνέταξε μελέτη από την οποία προέκυπτε ότι οι κατάλληλοι χώροι ήσαν δύο περιοχές της Ριτσώνας (ΡΙΤΣΩΝΑ Ι & ΡΙΤΣΩΝΑ II). Παρ' όλο που υπήρξε χωροθέτηση των περιοχών αυτών, προκειμένου στην συνέχεια να πραγματοποιηθούν περιβαλλοντικές κ.λ.π. μελέτες, η διαδικασία διακόπηκε και ξεκίνησε νέος κύκλος μελετών, σε άλλες περιοχές της Αττικής. Μετά από επανειλημμένες μελέτες και συνεχή αναζήτηση λύσεων, πάντα εντός Αττικής, φτάσαμε στην σημερινή κατάσταση της «επείγουσας» αναζήτησης λύσης, σε περιοχές οι οποίες είναι ακατάλληλες από όλες τις απόψεις.
Β. Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ
Το λεκανοπέδιο της Αττικής, το οποίο συγκεντρώνει τον μισό πληθυσμό της Ελλάδας είναι επιβαρυμένο με δραστηριότητες οχλούσες και ρυπογόνες, με το επίπεδο της ποιότητας ζωής των κατοίκων του συνεχώς να υποβαθμίζεται. Η Αττική, πλέον, ασφυκτιά έχοντας περικυκλωθεί από όλες τις πλευρές του, με μεγάλες εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν όλη την Ελλάδα και όχι μόνο την Αττική, όπως είναι Ανατολικό το Αεροδρόμιο, Νότια το Λιμάνι του Πειραιά, Δυτικά η Χωματερή των Λιοσίων και οι μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Η μόνη πλέον ανάσα της Αττικής έχει απομείνει η Βόρεια Αττική.
Παράλληλα την τελευταία 15ετια παρατηρείται έντονη η τάση των πολιτών των μεγάλων αστικών κέντρων για αναζήτηση κατοικίας εκτός αυτών, δημιουργώντας, με αυτόν τον τρόπο, μια οικιστική πίεση η οποία εκτονώνεται προς την Ανατολική Αττική και κυρίως προς την Βόρεια Αττική, η οποία μπορεί να υποδεχθεί μεγάλο αριθμό κατοικιών, χωρίς υποβάθμιση του περιβάλλοντος και καταστροφή των πνευμόνων πρασίνου. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο μεγάλος οραματιστής αείμνηστος Αντώνης Τρίτσης, ήδη από την δεκαετία του 80 διέβλεψε αυτήν την τάση και θέλησε να γίνει οργανωμένα η οικιστική ανάπτυξη της Βορειανατολικής Αττικής.
Επιπλέον στην Βόρεια Αττική λειτουργούν εγκαταστάσεις οι οποίες εξυπηρετούν τους πολίτες του Λεκανοπεδίου και είναι απαραίτητη η προστασία τους γιατί άπτονται της δημόσιας υγείας (Λίμνη του Μαραθώνα, Εγκαταστάσεις της ΕΥΔΑΠ).
Τέλος οι καθαρές Παραλίες της Βόρειας Αττικής αποτελούν για τους κατοίκους των αστικών κέντρων οικονομική διέξοδο αναψυχής, χωρίς μεγάλες μετακινήσεις.
Συνεπώς η Βόρεια Αττική, για τους λόγους που αναφέρθηκαν, δεν πρέπει να χάσει τα χαρακτηριστικά που σήμερα έχει, γιατί, σε αντίθετη περίπτωση, θα υποβαθμισθεί περαιτέρω ο επίπεδο της ποιότητας ζωής των πολιτών του Λεκανοπεδίου.
Γ. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ
Μιλώντας για το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής πρέπει να ξεκινήσουμε από τρεις παραδοχές. Πρώτον ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό, δεύτερον ότι εφ' όσον αφορά τον μισό πληθυσμό της Ελλάδας είναι Εθνικό και τρίτον ότι σίγουρα απαιτείται άμεση και αποτελεσματική λύση.
Η λύση, όμως αυτού του προβλήματος δεν μπορεί να οδηγεί στην υποβάθμιση και άλλων περιοχών της Αττικής, πρέπει να βασίζεται στα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα και να προκύπτει μέσα από έναν ΕΘΝΙΚΟ σχεδιασμό που θα λαμβάνει υπόψη την υπάρχουσα Κοινοτική και Εθνική Νομοθεσία, τις ανάγκες ανάπτυξης της Αττικής και τα χωροταξικά και περιβαλλοντικά δεδομένα, με στόχο η λύση αυτή να είναι επιστημονικά ορθή, κοινωνικά αποδεκτή, οικονομικά συμφέρουσα.
Δ. ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΛΑΘΟΣ Η «ΛΥΣΗ» ΜΑΥΡΟ ΒΟΥΝΟ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ
Όποιος έχει επισκεφθεί, έστω και μία φορά, τον προτεινόμενο χώρο για δημιουργία Χ.Υ.Τ.Α. στο Μαύρο Βουνό Γραμματικού, ή όποιος γνωρίζει στοιχειωδώς την μορφολογία του εδάφους και την γεωγραφική κατανομή των οικισμών της περιοχής, θα έχει διαπιστώσει ότι η προτεινόμενη λύση είναι λαθεμένη, χωρίς να είναι επιστήμονας ή ειδικός.
Γιατί δεν αρκούν μόνο τα επιστημονικά κριτήρια για την εξέταση της καταλληλότητας ενός χώρου, πολλά εκ των οποίων άλλωστε είναι αρνητικά για τον συγκεκριμένο χώρο, αλλά είναι επιβεβλημένη η εξέταση και των κοινωνικών και αναπτυξιακών παραμέτρων.
Η διέλευση μεγάλου αριθμού απορριμματοφόρων, νταλικών και φορτηγών μέσα από τους οικιστικούς ιστούς των Κοινοτήτων της Βόρειας Αττικής, οι οποίες την τελευταία πενταετία βίωναν και βιώνουν μία τεράστια οριστική ανάπτυξη, την μόνη μάλιστα αναπτυξιακή προοπτική που έχουν, με βάση τα εδαφολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής, θα οδηγήσει σε μαρασμό και στασιμότητα, με απρόβλεπτες συνέπειες στο οικονομικό και κοινωνικό πεδίο. Κανένας δεν έχει δικαίωμα να ακυρώνει το αναπτυξιακό όραμα μιας ολόκληρης περιοχής, χωρίς τουλάχιστον να έχει προηγουμένως φροντίσει να δώσει κάποια άλλη προοπτική, μέσα από ολοκληρωμένα αναπτυξιακά σχέδια. Η Βόρεια Αττική σήμερα δεν περιλαμβάνεται σε κανένα αναπτυξιακό Νόμο. Δεν θεωρείται αγροτική περιοχή, δεν θεωρείται τουριστική περιοχή, δεν θεωρείται βιομηχανική περιοχή. Η οικιστική, λοιπόν, ανάπτυξη αποτελούσε και αποτελεί την μόνη αναπτυξιακή διέξοδο μέχρι σήμερα. Κι αυτή η αναπτυξιακή διέξοδος θα ακυρωθεί με την συγκεκριμένη επιλογή
Για αυτό ισχυριζόμαστε ότι η Πολιτεία λειτουργώντας ευκαιριακά και καιροσκοπικά, οδηγείται σε «λύσεις - εκτρώματα», χωρίς ευρύτερο σχεδιασμό, χωρίς προοπτική τελικά. Δεν προβλημάτισε άραγε τους εκπροσώπους της Πολιτείας γιατί στην Βόρεια Αττική υπήρξε και υπάρχει τεράστια κοινωνική αντίδραση, σε αντίθεση π.χ. με την περιοχή της Φυλής; Δεν αναρωτήθηκαν γιατί τα μεγαλεπήβολα σχέδια τους δεν πείθουν κανέναν; Δεν προβληματίστηκαν για τις κοινωνικές επιπτώσεις της επιλογής αυτής;
Δ. Η ΠΡΟΤΑΣΗ
Με βάση τα ανωτέρω δεδομένα προκύπτει συγκεκριμένη πρόταση η οποία κατά την άποψη μου, λύνει οριστικά το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων της Ανατολικής Αττικής. Διανομαρχιακή συνεργασία ανάμεσα στην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής, με τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις Ευβοίας και Βοιωτίας, η οποία επιτρέπεται από την κείμενη Νομοθεσία, προκειμένου να υπάρξει διαχείριση απορριμμάτων εκτός του Νομού Αττικής και συγκεκριμένα στην από το 1992 υποδειχθείσα θέση της Ριτσώνας. Στα πλαίσια αυτής της συνεργασίας, πιθανά να θελήσουν κι άλλες Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις να συμμετάσχουν στον Διανομαρχιακό αυτό σύνδεσμο Διαχείρισης Απορριμμάτων. Μην ξεχνάμε ότι πρόβλημα διαχείρισης απορριμμάτων δεν έχει μόνο η Αττική, αλλά όλοι οι Νομοί της Χώρας και κατά συνέπεια και η Βοιωτία και η Εύβοια.
Αυτή η λύση θα είναι πρωτοποριακή και θα επιλύει το πρόβλημα σε βάθος χρόνου, ενώ οποιαδήποτε άλλη λύση θα είναι περιορισμένης χρονικής διάρκειας και με απρόβλεπτες κοινωνικές συνέπειες.
Μάλιστα οι τελευταίες εξελίξεις ενισχύουν την πρόταση αυτή, αφού η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας δεν υπέβαλε πρόταση στο Ταμείο Συνοχής για χρηματοδότηση έργων διαχείρισης απορριμμάτων και κατά συνέπεια δεν θα έχει την οικονομική δυνατότητα να εκτελέσει τα σχετικά έργα που απαιτούνται, δεδομένου ότι τα οικονομικά μεγέθη τέτοιων έργων είναι τεράστια.
Εκτιμώ ότι η αποδοχή αυτής της πρότασης και η στήριξη της τόσο από τους Ο.Τ.Α., όσο και από τα Συλλογικό Όργανα της Αυτοδιοίκησης, θα αποτελεί ουσιαστική συμβολή στην αντιμετώπιση του οξυμένου τεράστιου Εθνικού προβλήματος της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου